Λογοπαίγνια και λεξηπλασίες

του Γιώργου Βουλγαράκη

Τον Ιούνιο του 1988 , ο Κων/νος Μητσοτάκης ως αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας ,  κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας,  στην κυβέρνηση του  Ανδρέα Παπανδρέου. 

Αφορμή υπήρξε η συνάντηση που είχε ο πρώην  πρωθυπουργός με τον Τούρκο  ομόλογό του Τουργκούτ Οζάλ, στο Νταβός, σε μία  μια προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων των δύο χωρών.

 Ήταν τότε που ο Παπανδρέου αναγκάστηκε να ζητήσει συγνώμη στη Βουλή, αναγνωρίζοντας ότι ήταν λάθος , που για χάρη της εξομάλυνσης των  σχέσεων με την Τουρκία, έβαλε «στο ράφι» - όπως τον κατηγορούσε ο   Μητσοτάκης,  το Κυπριακό.

Βέβαια , στη Βουλή , αναγνώρισε το λάθος του, χωρίς όμως ποτέ να το παραδεχτεί ρητά . Αντί αυτού, χρησιμοποίησε το περίφημο  «mea culpa» (δικό μου λάθος)  , που ως τότε, ελάχιστοι καταλάβαιναν.

Την επόμενη μέρα, ο δημόσιος διάλογος επικεντρώθηκε περισσότερο στην έξυπνη κίνηση του Αντρέα, παρά στην ουσία της πράξης του. 

Η τακτική , απέδωσε για καιρό και γι αυτό  είχε υιοθετηθεί κατά κόρον από το ΠΑΣΟΚ της περιόδου εκείνης .

Έκτοτε το πολιτικό λεξιλόγιο,  εμπλουτίστηκε με αρκετές ευρηματικές   λέξεις που ως συνώνυμα, χρησιμοποιήθηκαν   κατά το δοκούν για να περιγράψουν έννοιες, οι οποίες  με τη πάροδο του χρόνου είχαν αποκτήσει αρνητικό  φορτίο.

Η λέξη «αναδόμηση» είχε αντικαταστήσει τον «ανασχηματισμό» , η «μετοχοποίηση» την «ιδιωτικοποίηση», η «συνακρόαση» την «υποκλοπή»  και πάει λέγοντας.

Ο Αλέξης Τσίπρας, σ όλη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα, αντέγραψε κατά κόρον τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Εκφράσεις, συνθήματα , εκφορά πολιτικού λόγου, ακόμα και τη γλώσσα του σώματος με συγκεκριμένες  κινήσεις  είχε χρησιμοποιήσει.

Στην ίδια γραμμή τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ  ως πιστοί αντιγραφείς , καταφεύγουν σε λογοπαίγνια  , στη προσπάθεια τους  να απαλύνουν  το αρνητικό πρόσημο των λέξεων που είχαν χρησιμοποιηθεί ως πρόσφατα.   

Προτάσσουν  τον όρο «πρόγραμμα»  αντί του αποκρουστικού «μνημονίου» ,τους «τρείς θεσμούς»  και «Brussels group»  αντί της μισητής λέξης «τρόικα», την «κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας» αντί της συγκυβέρνησης   και τον όρο  «λιτός βίος» αντί της λιτότητας .

Βεβαία, ανάμεσα στις περιόδους αυτές, τους ηγέτες, αλλά και τη συγκυρία, υπάρχει τεράστια απόσταση .

Διαφορετικού διαμετρήματος  ηγέτης ο Αντρέας και διαφορετικού ο Τσίπρας, και κυρίως η οικονομική συγκυρία της δεκαετίας του 80 δεν έχει καμία σχέση μ όσα βιώνουν οι πολίτες στις μέρες μας.

Είναι σαφές ότι τα ευφυολογήματα  του χθες , είχαν μεν ενδιαφέρον στα μάτια των πολιτών, αλλά επηρέαζαν την καθημερινότητα τους μόνον οριακά.

Αν δηλαδή απομακρυνόταν  κάποιοι Υπουργοί από το κυβερνητικό σχήμα, ήταν σχεδόν αδιάφορο αν  αυτό θα αποκαλείτο   ανασχηματισμός  η αναδόμηση.

Σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά.  Όσες εναλλακτικές λέξεις και αν χρησιμοποιηθούν προκειμένου να στρογγυλοποιηθεί μια αντίστοιχη που έχει εγγραφεί αρνητικά στη συνείδηση των πολιτών, η πραγματικότητα δεν αλλάζει.

Είτε πρόγραμμα ονομασθεί  είτε μνημόνιο, η ουσία για τους πολίτες είναι ίδια και προφανώς τους αφορά  άμεσα.

Είναι στο περιεχόμενο πλέον που εστιάζεται η προσοχή  των πολιτών και όχι στο περιτύλιγμα.  

Είναι στα μέτρα που το συνοδεύουν και επηρεάζουν τη καθημερινότητα των πολιτών και όχι στο πως θα αποκαλούνται.

Σήμερα πλέον, οι πολίτες είναι υποψιασμένοι και περιμένουν αποτελέσματα. 

Αυτό, όσο πιο γρήγορα το κατανοήσει το επιτελείο της Κουμουνδούρου, τόσο το καλύτερο  για τους ίδιους και τη χώρα.

(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ στις 22 Μαρτίου 2015)